Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης.
Σταχυολόγηση ορισμένων πρόσφατων γεγονότων και δηλώσεων με παράθεση των σχετικών πηγών. Πράγματα που ευθέως παραπέμπουν στο ότι διανύνουμε ένα μονοπάτι που οδηγεί σε μία επώδυνη συμφωνία «Πρεσπών του Αιγαίου» πολύ σύντομα.
16 Δεκεμβρίου 2022 – Συνάντηση της Διευθύντριας του Διπλωματικού Γραφείου του Έλληνα Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη (Άννα-Μαρία Μπούρα) με τον Εκπρόσωπο του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (Ιμπραχίμ Καλίν) στις Βρυξέλλες και ειδικότερα στα γραφεία της Γεμανικής αντιπροσωπείας. Η συνάντηση έγινε παρουσία του διπλωματικού συμβούλου του Γερμανου Καγλεκαρίου Όλαφ Σόλτς (Γενς Πλέτνερ). Πηγή [1]
27 Δεκεμβρίου 2022 – Συνέντευξη του Αμερικανού υφυπουργού εξωτερικών Τζέφρι Πάιατ (και πρώην πρέσβη των ΗΠΑ στην Ελλάδα) στην Real News όπου ξεκάθαρα καλεί την Ελλάδα και Τουρκία σε συνεργασία και συνεκμετάλλευση. Αντιγράφω μία φράση του: «οι ΗΠΑ εστιάζουν στο πώς θα δημιουργήσουν μια εταιρική δυναμική για να αποφύγουμε τις διαμάχες που συνοδεύονται με ένα οικονομικό κόστος». [πηγή 2]
Σημείωση: η «εταιρική δυναμική» πιθανώς αναφέρεται σε κάποια εταιρεία στην οποία θα συμμετέχουν οι εμπλεκόμενες χώρες, δηλαδή η Ελλάδα, η Τουρκία, πιθανώς η Κύπρος, το Ισραήλ, και – προφανώς – και οι ίδιες οι ΗΠΑ. Όποιος καταλαβαίνει κάτι άλλο, ας το πει.
31 Δεκεμβρίου 2022 – Η Εστία αποκαλύπτει ότι ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπτρίτης συναντιέται με τον Τούρκο πρέσβη στην Αθήνα Οζουγκεργκίν και μάλιστα «τακτικά σε ουδέτερο έδαφος σε οικία γνωστής προσωπικότητας των Αθηνών με βαρύ ιστορικό όνομα και συνομιλούν για τα πάντα κάτω από τα ραντάρ.» Πηγή [3]
5 και 8 Ιανουαρίου 2023 – Κοινοποιώ στο Αντίβαρο και στην Εστία σειρά δημοσιευμάτων σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης (τούτερ) του ειδικού συμβούλου ενέργειας του πρωθυπουργού Νίκου Τσάφου από τις 8 Δεκεμβρίου 2020. Σε αυτά έλεγε ότι η Ελλάδα αποδέχθηκε μειωμένη επήρεια των νησιών της (Ρόδο-Κάρπαθο-Κάσο-Κρήτη) στην οριοθέτηση με την Αίγυπτο τον Αύγουστο του 2020, και αυτή η υποχώρηση θα αποτελέσει τη βάση επίλυσης του προβλήματος του συμπλέγματος του Καστελλορίζου με την Τουρκία. Στο ίδιο κείμενο χρησιμοποιούσε και τον όρο «Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Κύπρου». Τα δημοσιεύματα αυτά του κ. Τσάφου, τα είχα δει το καλοκαίρι του 2022, αλλά δεν ήθελα να τα κοινοποιοήσω περαιτέρω, παρόλο που είχαν γίνει στα αγγλικά και είχαν ήδη χιλιάδες θεάσεις και εκατοντάδες άνθρωποι είχαν αλληλεπιδράσει με σχόλια κλπ. Μετά όμως από τις αποκαλύψεις των προηγουμένων ημερών, δεν υπήρχε νόημα. Πηγή [4] με όλες τις εικόνες από τα δημοσιεύματα του κ. Τσάφου
10 Ιανουαρίου 2023 – Ο Νίκος Τσάφος ζητάει συγγνώμη και μετά από 25 μήνες διαγράφει τα δημοσιεύματά του. Στο απολογητικό του μήνυμα αναφέρει μόνο την κακή χρήση του όρου «Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Κύπρου». Αλλά βεβαίως, σβήνει όλη τη σειρά. Πηγή [5α] και πηγή [5β]
25 Μαρτίου 2023 – Ο Ερντογάν στέλνει ευχές στον Μητσοτάκη για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου! Για πρώτη φορά στα χρονικά. Αποσπάσματα από τις ευχές: «Είμαι πεπεισμένος ότι η σχέση και συνεργασία μεταξύ των χωρών μας θα αναπτυχθούν περαιτέρω με τις κοινές μας προσπάθειες την προσεχή περίοδο». Και καταλήγει: «Δράττομαι της ευκαιρίας να επαναλάβω τις καλύτερές μου ευχές τόσο για την προσωπική σας υγεία και ευημερία όσο και για την υγεία και ευημερία του ελληνικού λαού». Πηγή [6]
6 Απριλίου 2023 – Ο Εκπρόσωπος του Τούρκου Προέδρου Ιμπραχίμ Καλίν δίνει συνέντευξη σε τουρκικά ΜΜΕ στην οποία ανακοινώνει ότι «έχουμε στήσει μηχανισμό εξομάλυνσης με την Ελλάδα». Πηγή [7]
7 Απριλίου 2023 – Ο Τούρκος υπουργός εθνικής αμύνης Ακάρ μετά από συνάντηση με τον Έλληνα ομόλογό του Παναγιωτόπουλο , δήλωνε ότι «το προσεχές διάστημα, αναμένουμε θετικές εξελίξεις» μετά από συμφωνία των δύο ότι το «μορατόριουμ καλής γειτονίας» θα επεκταθεί από την τελική ημερομηνία της 15ης Ιουνίου και θα ισχύει έως τις 15 Σεπτεμβρίου. Την ίδια ώρα ο Καλίν σε συνέντευξή του στο τουρκικό πρακτορείο Ανατολή δήλωνε ποια είναι τα ελληνοτουρκικά θέματα προς επίλυση λέγοντας: «Υπάρχουν θέματα. Υπάρχει η ασφάλεια των συνόρων. Υπάρχει ο εναέριος χώρος. Υπάρχουν θέματα υφαλοκρηπίδας, υπάρχει το Λιμενικό, υπάρχουν οι διπλωματικές σχέσεις. Έχουμε πολλά θέματα φυσικά με την Ελλάδα. Η Τουρκία και η Ελλάδα να λύσουν τα προβλήματά τους μιλώντας απευθείας μεταξύ τους». Πηγή [8]
Σημείωση: πίσω από την «ασφάλεια των συνόρων» υπάρχει και το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών. Το ζήτημα του εναέριου χώρου σημαίνει ότι δεν αναγνωρίζουν τα 10 μίλια της έκτασής του καιζητούν να μειωθούν στα 6. Να προσθέσω εδώ, ότι τα 10 μίλια είναι λιγότερα από τα 12, οπότε εάν η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια, τότε τα 10 μίλια του εναέριου χώρου θα είναι λιγότερα και όχι περισσότερα. Συνεπώς οι Τούρκοι όχι απλώς επιμένουν να μην δέχονται την επέκταση (έχουν κυρήξει και casus belli επ’ αυτού), ζητούν και μείωση των 10 μιλίων του εναέριου χώρου, όπως στα 6 των χωρικών υδάτων που έχουμε σήμερα. Αυτό το προσθέτω για να γκρεμιστούν τα όνειρα κάποιων ότι είναι δυνατόν να πάμε στη Χάγη, αφού επεκτείνουμε τα χωρικά ύδατα στα 12 μίλια.
15 Οκτωβρίου 2020 – Ο υπουργός επικρατείας Γ. Γεραπετρίτης δηλώνει ξεκάθαρα ότι «η κόκκινη γραμμή είναι στα έξι μίλια». Ναι, σωστά διαβάσατε. Ήδη από τον Οκτώβριο του 2020, δηλαδή δύο μήνες μετά τη συμφωνία με την Αίγυπτο και δύο μήνες πριν ο Τσάφος μας πει ότι η υποχώρηση με την Αίγυπτο αποτελεί τη βάση για την επίλυση των διαφορών μεμ την Τουρκία. Πηγή [9].
29 Αυγούστου 2020 – Μια που πήγε η συζήτηση στην οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο, να θυμίσω ένα άρθρο μου τις πρώτες ημέρες μετά την ανακοίνωση της Συμφωνίας, όπου έλεγα ότι δεν ήταν επωφελής για την Ελλάδα α. λόγω της αποδοχής μειωμένης επήρειας, και β. λόγω της μερικής οριοθέτησης μέχρι τον 28ο μεσημβρινό (στα μέσα της Ρόδου) και όχι ανατολικότερα. Πηγή [10].
Ταυτόχρονα με όλα αυτά, έχουμε και σειρά αρθρογραφίας και δηλώσεων που ευθέως παραπέμπουν σε «Πρέσπες του Αιγαίου», πχ Νίκος Αλιβιζάτος στις 2 Απριλίου 2023 [πηγή 11], Ντόρα Μπακογιάννη, Νίκος Φίλης και πολλοί άλλοι.
Κόκκινη γραμμή
Οι πηγές του Διεθνούς Δικαίου είναι τέσσερις: α. διμερείς συμφωνίες, β. διεθνείς συμφωνίες, γ. νομολογία Διεθνούς Δικαστηρίου και δ. εθιμικό δίκαιο.
Εν προκειμένω, εκτός από την Τουρκία η οποία έχει 12 μίλια χωρικά ύδατα στη Μαύρη Θάλασσα από την δεκαετία του 1960 (20 χρόνια πριν υπογραφτεί το Δίκαιο της Θάλασσας) και την Ελλάδα (που μόλις πρόσφατα το 2021 τα επέκτεινε στο Ιόνιο στα 12 μίλια και παντού αλλού έχει 6), μόνο η Ιορδανία έχει λιγότερα από 12 μίλια, αλλά αυτή είναι αμελητέα περίπτωση διότι ουσιαστικά χρησιμοποιεί τη μέση γραμμή για την πολύ λεπτή λωρίδα ακτών που έχει.
Όλες οι άλλες χώρες αποδέχονται είτε ως μέρη του Δικαίου της Θάλασσας, είτε όχι αλλά ως απόρροια του διεθνούς εθιμικού δικαίου, τα 12 ναυτικά μίλια ως χωρικά ύδατα.
Η προσωπική μου άποψη είναι ότι κόκκινη γραμμή ενός οιουδήποτε συνυποσχετικού για παραπομπή στη Χάγη για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ με την Τουρκία είναι η προϋπόθεση επέκτασης των χωρικών υδάτων (αιγιαλίτιδας ζώνης) στα 12 ναυτικά μίλια σε όλα τα νησιά χωρίς εξαίρεση.
Απαράβατη κόκκινη γραμμή είναι δηλαδή να μην γίνει η Ελλάδα η μοναδική χώρα στον κόσμο με λιγότερα από 12 μίλια χωρικά ύδατα.
Κόκκινη γραμμή είναι επίσης η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών. Εκπτώσεις στην εθνική κυριαρχία δεν γίνονται δεκτές.
Σημειώσεις και πηγές
[1] https://www.protothema.gr/politics/article/1319781/mustiko-tet-a-tet-boura-kalin-stis-vruxelles/
[4] https://www.antibaro.gr/article/33979
[5] https://www.antibaro.gr/article/34042 και https://www.estianews.gr/kentriko-thema/syngnomi-zitise-%e1%bd%81-symvoulos-to%e1%bf%a6-prothypourgo%e1%bf%a6-gia-to-tourkiki-dimokratia-voreiou-kyprou/
[10] https://www.antibaro.gr/article/27944
[11] https://www.kathimerini.gr/opinion/562350592/ti-kyvernisi-prosdokoyme/
και πιο συγκεκριμένα η τελευταία του παράγραφος:
«Αν οι ανωτέρω σκέψεις ευσταθούν, δεν μπορεί κανείς παρά να θέσει το ακόλουθο ερώτημα: Το μεσοδιάστημα που θα μεσολαβήσει έως την πιθανή επάνοδο στην πεπατημένη των μονοκομματικών κυβερνήσεων, μήπως προσφέρεται για να ληφθούν από την κυβέρνηση συνασπισμού που θα σχηματιστεί μετά τις 2 Ιουλίου κάποιες αποφάσεις που κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα δεν μπορεί, υπό τις σημερινές τουλάχιστον συνθήκες, να πάρει από μόνο του; Πέρα από τις μείζονες εσωτερικές εκκρεμότητες, όπως η εκ βάθρων αναδιοργάνωση των μυστικών υπηρεσιών, η ενίσχυση των ανεξάρτητων αρχών και η πολυαναμενόμενη δικαστική μεταρρύθμιση, μήπως είναι ιδανική περίοδος για έναν φιλόδοξο επανακαθορισμό των ελληνοτουρκικών σχέσεων, για μια «Συμφωνία του Αιγαίου», στον δρόμο που χάραξαν Ελευθέριος Βενιζέλος και Κεμάλ Ατατούρκ το 1930;
Αναγκαία, προφανώς, προϋπόθεση γι’ αυτό είναι η νέα κυβέρνηση να μην είναι απλώς συμμαχική, αλλά όσο το δυνατόν «οικουμενικότερη». Θα τολμήσουν άραγε τα τρία τουλάχιστον μεγάλα κόμματα να κάνουν το αποφασιστικό βήμα;»